Rusya'nın Ukrayna üzerinden Avrupa'ya gaz sevkiyatını durdurmasıyla doğal gaz fiyatları rekor seviyeye ulaştı. Türkiye'nin enerji tedarikindeki rolü artarken, Avrupa'da endişe hakim.
Avrupa'nın en önemli sanal doğal gaz ticaret noktalarından biri olan Hollanda merkezli TTF'de, 2024 yılı şubat vadeli doğal gaz kontratlarında fiyatlar, 31 Aralık 2024 tarihinde megavatsaat başına 48,9 avrodan kapanarak dikkat çekici bir seviyeye ulaştı. Bugün itibarıyla, fiyatlar 50,7 avro seviyesinden açılırken, TSİ 13:00 civarında fiyatlar 49 avro seviyelerinde işlem görmeye devam ediyor. Bu fiyat artışı, son bir yılın en yüksek seviyesine işaret ediyor ve piyasalarda önemli bir endişe yaratıyor.
Fiyatlardaki artışın temel sebeplerinden biri, Rusya'nın Ukrayna üzerinden Avrupa'ya olan gaz sevkiyatını durdurmuş olması. 31 Aralık'ta yapılan açıklamalara göre, Gazprom ve Ukrayna arasındaki sevkiyat anlaşması, TSİ 08:00 itibarıyla sona erdi. Bu gelişme, doğal gaz piyasasında büyük bir belirsizliğe yol açarken, piyasa bu durumun etkilerini henüz tam olarak değerlendirmeye çalışıyor.
Ukrayna'nın söz konusu anlaşmayı uzatmayı reddetmesi, Rusya'nın Avrupa'ya gaz sevkiyatı yapmak için önemli bir güzergahını kaybetmesine yol açtı. Gazprom, bu durumu "Ukrayna üzerinden doğal gaz tedarik etme fırsatından mahrum kalmış" olarak nitelendirerek, bu güzergah üzerinden gaz sevkiyatının artık yapılmadığını duyurdu. Ukrayna yönetiminin 2023 sonunda yayımladığı verilere göre, boru hatlarıyla ülke üzerinden taşınan Rus gazı miktarı bir önceki yıla göre yüzde 28 azalarak 15 milyar metreküpe geriledi.
Bu sevkiyat anlaşmasının sona ermesiyle, Avrupa'ya giden Rus gazı, ana hatlar olan Kuzey Akım 1, Kuzey Akım 2 ve Yamal-Avrupa boru hatları üzerinden gerçekleştirilemiyor. Avrupa'nın gaz ihtiyacını karşılayan önemli yolların kapanması, piyasa üzerinde büyük bir baskı yaratıyor.
Bu gelişmelerle birlikte, Türkiye, Avrupa'nın gaz tedarikinde önemli bir konum kazandı. Ukrayna üzerinden gaz sevkiyatının durmasıyla birlikte, Avrupa'nın tek açık gaz güzergahı olarak Türkiye ön plana çıkıyor. Türkiye, Avrupa'ya gaz taşımak için önemli bir geçiş noktası haline gelirken, bu durum Avrupa'nın enerji güvenliği açısından yeni bir dönemin kapılarını aralıyor.
Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Fatih Birol, Rus gazının Ukrayna üzerinden sevkiyatının durmasının Avrupa Birliği için kısa vadede bir arz güvenliği riski oluşturmadığını belirtti. Ancak, Birol, bu gelişmenin uzun vadede sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalat ihtiyacını artırabileceğini ve 2025'te küresel gaz piyasalarının daha da sıkılaşabileceğini vurguladı. Bu durum, Avrupa'nın enerji güvenliği için yeni stratejik yaklaşımlar gerektirebilir.
Birol, ayrıca Moldova'nın enerji güvenliğini sağlamak için daha güçlü bir uluslararası desteğe ihtiyaç duyduğunu belirtti. Moldova, Rusya'nın gaz sevkiyatındaki kesintilerden doğrudan etkilenebilecek ülkeler arasında yer alıyor.
Avrupa'daki doğal gaz depolarından gaz çekişi de, kış aylarının getirdiği yüksek talep ile son yılların en yüksek hızına ulaşmış durumda. Avrupa Birliği'nde depoların doluluk oranı ise halen yüzde 72 seviyesinde bulunuyor. Bu oran, piyasalarda dikkatle izlenen bir gösterge haline gelirken, gaz talebinin yüksek olduğu dönemde bu depolardaki gaz çekişi arttıkça fiyatların daha da yükselmesi bekleniyor.
Sonuç olarak, Rus gazının Ukrayna üzerinden Avrupa'ya sevkiyatının sona ermesi, Avrupa'nın enerji piyasasında önemli bir dönüm noktasına işaret ediyor. Bu gelişme, hem Avrupa'nın enerji güvenliği hem de gaz fiyatları üzerinde kalıcı etkiler yaratabilir. Avrupa'nın yeni enerji tedarik yollarına ve stratejilerine ihtiyacı daha da belirginleşmişken, Türkiye'nin rolü de giderek daha önemli hale geliyor.