Azerbaycan’ın Karabağ bölgesinde yer alan Zengilan ilinde bulunan Okçuçay Nehri Ermenistan’a faaliyet gösteren işletmeler tarafından atılan atıklarla kirletiliyor. Azerbaycanlı yetkililer tarafından, özellikle işgal döneminde Azerbaycan’ın çevresine ve su kaynaklarına zarar verenlerin cezalandırılması için çalışmalar başlatıldı. Karabağ’ın işgalden kurtarılmasının ardından, Azerbaycan Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından işgalden kurtarılmış bölgelerde bulunan su kütlelerindeki suyun kalitesini belirlemek üzere düzenli olarak analiz için su ve tortu örnekleri alınıyor. Alınan örnekler sonucunda Zengilan ilindeki Okçuçay Nehrinin Ermenistan topraklarında faaliyet gösteren Gafan ve Gacaran bakır-molibden tesislerinden gelen atık sularla kirlendiği belirlendi. Ermenistan’da faaliyet gösteren tesisler, atık suları arıtılmadan nehre akıtılarak nehrin ağır metallerle kirlenmesine neden oluyor.
Karabağ ve Doğu Zengezur bölgesinin su kaynaklarıyla zengin olduğunu belirten Azerbaycan Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı Çevre Politikası Daire Başkanı Faig Mutallimov,“İşgal altındaki toprakların kurtarılmasından sonra su kaynakları üzerindeki kontrol yeniden sağlandı. İzleme sonuçlarına göre, başta Okçuçay nehri olmak üzere sınır aşan nehirlerin ağır metallerle ciddi şekilde kirlendiği tespit edildi. Hem su kaynaklarının kendisi hem de tortullar ağır metallerle kirlenmiştir. Bunun ana kaynağı Ermenistan’da faaliyet gösteren madencilik sektörüdür” dedi.
“Sorumlulardan hesap sorulacak”
Kirlilik sürecinin işgal döneminde olduğu gibi devam ettiğini belirten Çevre Politikası Daire Başkanı Mutallimov,“Atık sular temizlenmeden Okçuçay’a akıtılıyor. Bu süreç halen devam ediyor. Okçuçay adeta atık suların toplayıcısı haline gelmiş. Bu, nehrin ekolojik ortamını ve dengesini bozuyor. Yaşanan bu trajedi ile ilgili olarak ilgili kuruluşlar hakkında suç duyurusunda bulunuldu. Okçuçay’ın kirlenmesini önlemek ve eski haline getirmek için bilimsel yaklaşımları kullanarak bir rehabilitasyon programı geliştirmek için ilgili bir araştırma grubu kuruldu. Her değerlendirme, bulunan tüm gerçekler belgeleniyor. Sonunda tüm bu belgeler ilgili mercilere sunulacak ve çevreyi kirleten şirket ve işletmelere karşı suç duyurusunda bulunulacak. İşgal sırasında topraklarımızda faaliyet gösteren ve doğaya, çevreye, su kaynaklarına ve nehirlere zarar verenlerden hesap sorulacak ve eylemlerinden sorumlu tutulacaktır” şeklinde konuştu.
“Okçuçay ciddi derecede kirletildi”
Azerbaycan Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Ulusal Hidrometeoroloji Daire Başkanı Umayra Tagiyeva, Okçuçay Nehrinden alınan analizlerin neticelerine göre nehirdeki felaketin devam ettiğini belirterek,“25 Aralık 2020’den itibaren düzenli olarak Okçuçay’dan numuneler alınıyor. 158 su, 180’den fazla dip sediment örnekleri nehrin ciddi derecede kirletildiğini gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Okçuçay Nehrindeki yüksek kirletici konsantrasyonlar, esas olarak Ermenistan sınırına yakın bir noktada nehrin yukarı akışında tespit edildi. Nehirden alınan su ve tortu örnekler analizlerinin ortalama yıllık sonuçlara göre Burunlu köyündeki üst derede amonyum 3,4 kat, manganez 3,1 kat, demir 1,5 kat, nikel 5,5 kat, kadmiyum 3,4 kat ve molibden sonuçlarının normalden 1,9 kat daha fazla olduğu belirlendi.