TÜRKİYE'de, son 15 yılda toprakla buluşturulan genç zeytin ağaçlarının meyve vermesiyle hem üretim hem de ihracat arttı.
2021- 2022 sezonunda sofralık zeytin ihracatında 110 bin tonla rekor kırıldı. 2022- 2023 sezonunda sofralık zeytin üretiminin 735 bin 678 ton olması bekleniyor. Genç ağaçların zeytin ihracatını yüzde 50 artırdığını belirten Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği (EZZİB) Başkanı Davut Er, "Sofralık zeytinde yeni hedefimiz, 150 bin ton ve 200 bin tona doğru ilerlemek. Zeytin ve zeytinyağı ihracatında 1 milyar dolara yakın net ihracat bekliyoruz" dedi.
Türkiye, sofralık zeytin ihracatında ilk kez 100 bin tonu aştı ve 2021- 2022 sezonunda sofralık zeytin ihracatı yüzde 24'lük artışla 88 bin tondan 110 bin tona yükseldi. Sofralık zeytinden elde edilen rekor sayesinde 173 milyon dolar döviz girdisi sağlandı. Sofralık zeytin ihracatında yakalanan rekor seviyeye, son 20 yılda toprakla buluşturulan zeytin ağaçlarının meyve vermesiyle ulaşıldı. 2000'li yılların başında 100 milyon seviyesinde olan zeytin ağacı varlığı, zeytin ağacı dikimine verilen desteklerle 196 milyona çıktı. 5 yıl içinde meyve vermeye başlayan zeytin ağacından tam verim ise 20 yılda elde edilebiliyor. Yeni dikilen ağaçların her yıl meyve vermeye devam etmesiyle zeytin ihracatına 20 yılda yüzde 50 katkı sağlandı.
MEYVE VEREN GENÇ AĞAÇLAR, ZEYTİN ÜRETİMİNİ ARTIRDI
Tarım ve Orman Bakanlığı'nın verilerine göre Türkiye'de, 164 milyon 586 bin 585 meyve veren ve 27 milyon 696 bin 636'sı da meyve vermeyen olmak üzere toplamda 192 milyon 283 bin 221 zeytin ağacı bulunuyor. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi'nin (UZZK) koordinasyonunda yapılan tahmine göre 2022-2023 sezonunda zeytin üretimi rekoltesi toplam 2 milyon 976 bin 654 ton olacak. Geçen sezona göre zeytin üretimindeki artış yüzde 71,2 olarak tahmin edildi. Toplam sofralık zeytin üretiminin 2021-2022 sezonuna göre yüzde 45,2 oranında artarak 735 bin 678 ton olması bekleniyor.
'YENİ DİKİLEN FİDANLAR DAHA ÇABUK MEYVE VERİYOR'
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Başkanı Mustafa Tan, "Bu yılki rekoltemizin rekor seviyede yükselişin ana nedenleri arasında, ülkemizin zeytin ağacının ana vatanı olması, yani en uygun iklim koşullarına sahip olmamız. Dolayısıyla küresel iklim değişikliği krizinden nispeten çok az oranda etkilenmemiz. 2007'den bu yana dünya ikinciliği hedefi koymamız ve bu amaca ulaşmak için Tarım ve Orman Bakanlığı'mızın teşvikleriyle ağaç sayımız 100 milyondan 196 milyona yükselmesi ve de sektörün genç nüfusuyla teknik ve teknolojiyi daha fazla kullanması gibi etkenler yer almaktadır. Yeni dikilen fidanlar daha çabuk meyve veriyor. Sulanıyor, ilaçlanıyor, gübreleniyor ve daha uygun yerlerde dikim yapılıyor. Ancak eski metotlarda dikim yapıldığında bunun süresi en az 10 yılı buluyor" dedi.
AĞAÇ DİKİMİNE DESTEK VERİLMELİ
Türkiye'de her yıl 10 milyon zeytin ağacı dikimi yapıldığını, ancak bu yıl 800 bin ağaç dikildiğine dikkati çeken Dr. Mustafa Tan, fidan dikimi için kaldırılan desteğin yeniden verilmesi gerektiğini belirterek, "Sofralık zeytinde bir numara olduk. Başarıya ulaşmak için planlı çalışmalıyız. Bir kere planlama yapıldı. Ağaç sayısında 'birinci sıraya geliriz' denildi ve ağaç başına şu anda ikinci sıradayız. 250 liralık destek devam etseydi bugün ağaç sayımız 300 milyonla İspanya'nın önünde olurduk" ifadelerini kullandı.
'GENÇ ZEYTİN AĞAÇLARI İHRACATI YÜZDE 50 ARTIRDI'
Zeytin ağaç dikimine verilen desteklerle ağaç varlığının arttığını dile getiren EZZİB Başkanı Davut Er, genç ağaçların meyve vermesinin ihracata da olumlu katkı sağladığını belirterek şu ifadeleri kullandı:
"15 yıldır dikimi devam eden ağaçlarımız her yıl verime geçiyor. Küresel ısınma, olumsuz hava şartlarına rağmen bizim üretimimiz rekor bekleniyor. UZZK verilerine göre, 735 bin ton sofralık zeytin, 421 ton zeytinyağı elde edileceği tahmin ediliyor ama kuraklık nedeniyle biraz azalma olabilir. 300 bin ton üzerinde zeytinyağı, 500 bin üzerinde sofralık zeytin olacağı kesin. Verimli ve bereketli bir yıl. Bu süreçte, daha çok iri taneli sofralık zeytin ağaçları ekildi. Bunlar sayesinde sofralık zeytinde 110 bin ton gibi tarihi rekor geldi. Yeni hedefimiz 150 bin ton ve 200 bin tona doğru ilerlemek. Yeni dikilen zeytin ağaçlarının sofralık zeytinde ihracata yüzde 50'nin üzerinde katkısı oldu. Zeytinyağında henüz katkısını göremedik, çünkü yeni dikilen ağaçların çoğunluğu sofralık zeytin ağırlıklı oldu. Sofralık zeytinlerden artanlar zeytinyağını destekliyor. Yağda da önümüzdeki yıldan itibaren en az yüzde 25-30 oranında ihracata katkısı olacak. Yeni dikilen ağaçların zeytinyağı ihracatına yansımasını yüzde 20 ila yüzde 40 arasında bekliyoruz."
1 MİLYAR DOLAR İHRACAT BEKLENTİSİ
Öte yandan, 2021-2022 zeytinyağı ihracat sezonunda yüzde 32 civarı artışla 44 bin 22 tondan, 58 bin 313 tona yükseldi. Zeytinyağı ihracatı karşılığında ise 201 milyon 687 bin 979 dolar döviz girdisi elde edildi. Zeytinyağı ihracatında iki defa kısıtlama gelmesi nedeniyle 60 bin tonun hemen altında kaldıklarını aktaran Davut Er, son dönemde hem ihracatta hem de fiyatlarda önemli artışlar yaşandığını dile getirdi.
Zeytin ve zeytinyağı 2021-2022 ihracat sezonunu 400 milyon dolarla kapattıklarını paylaşan Er, "Önemli olan katma değerli ürün satabilmektir. Sürekli müşteri portföyü elde edebilmektir. İhracatçılarımızın asıl amacı, zorla kazandığı pazarları sürekli olarak kalmaktır. Bu sene ihracat hedefimiz 500 milyon dolardı. Ancak şimdiden görünen o ki bir engel çıkmazsa 1 milyar dolara yakın net ihracat bekliyoruz" ifadelerini kullandı.