MUŞ’un Malazgirt ilçesinde, 12 üniversiteden 30 akademisyen, Malazgirt Savaş alanının tespiti için kazı ve jeofizik çalışmalarını sürdürüyor. Bu yılın ilk etap çalışmaları Malazgirt’e 7 kilometre uzaklıktaki Afşin Mahallesi’nde toplu mezarların bulunduğu değerlendirilen alanda devam ediyor. Cihazlarla jeofizik çalışma yapılan alanı inceleyen uzmanlar, bölgeyi büyük bir titizlikle tarıyor. Proje yöneticiliği yapan Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Çevik, ”Savaşın geçtiği düşünülen 150 kilometre karelik alanın daraltarak doğrudan savaşın geçtiği noktaya odaklanmaya çalışıyoruz” dedi.
Kültür ve Turizm Bakanlığının desteklediği, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Ahlat Müze Müdürlüğü, Muş Alparslan Üniversitesi ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi iş birliğiyle 2020’de hayata geçirilen ’Malazgirt Savaş Alanının Tespiti, Tarihi ve Arkeolojik Yüzey Araştırma’ projesi kapsamında başlatılan kazı çalışmalarının bu yılki ilk etap çalışmalarına başlanıldı. 150 kilometrelik sahada çalışmalar yürüten alanında uzman akademisyenler bu yılın ilk etap çalışmalarına ilçeye 7 kilometre uzaklıktaki Afşin Mahallesi’nde toplu mezarların bulunduğu değerlendirilen alanda, teknik ekipman ve cihazlarla jeofizik çalışma yapıyorlar. Geçmişteki sondaj kazılarında mezarlıklar, ok ve mızrak uçları ile çeşitli savaş aletleri ortaya çıkaran kazı ekibi, çalışmaların üçüncü yılında da elde edilecek bulgularla kentin tarihine ilişkin önemli bulgular elde etmeyi amaçlıyor.
’TÜRKİYE TARİHİNİN BAŞLANDIĞI NOKTA’
Proje yöneticiliği yapan Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adnan Çevik, Kültür ve Turizm Bakanlığı desteği ve talebi doğrultusunda, Malazgirt Savaş alanını tespit amacıyla 3 yıldan bu yana bölgede çalışma yürüttüklerini belirterek, şunları söyledi:
”Bölgede ilk olarak 10 üniversite ile çalışmalarımıza başlamıştık şu an 12 üniversiteden 30 akademisyenle interdisiplin bir çalışmayı yürütüyoruz. Savaş alanı arkeolojisi ülkemizde bu kapsamda ilk kez yapılıyor. Malazgirt Savaşı çok önemli bir muharebe. Türkiye tarihinin başlandığı nokta. O yüzden biz tarihçilerin kapı metaforu olarak adlandırdığımız Türklere kapısını açan büyük bir zafer. Biz bu zaferin geçtiği yeri coğrafyayı noktasal olarak açığa çıkarmak yani görünür kılmak ve eti kemiğe büründürmek istiyoruz. 2020 yılında başladı projemiz bu yıl üçüncü yılı. 2020 ve 2021 yılında 2 yıl boyunca son derece verimli bir süreç geçirdik. Bizim de beklentilerimizin üzerinde bir sonuça ulaştık. Yaklaşık 100-150 kilometrekarelik bir alanda çalışma yürütülüyor. 2020 ve 2021 yılı çalışmalarında öncelikle Malazgirt şehrinin tarihi kimliğini açığa çıkartmak için Malazgirt şehir surlarında bir çalışma yürüttük. 2020 yılının sonunda büyük oranda bunu sonuçlandırdık. Çalışmalar 3 şekilde yürüyor. Brincisi surlara ilişkin ikincisi savaşın geçtiği düşünülen 150 kilometre karelik alanın daraltarak doğrudan savaşın geçtiği noktaya odaklanmaya çalışıyoruz.”
’300’’ÜN ÜZERİNDE METAL OBJE TESİT ETTİK’
Malazgirt’te 2020 ve 2021 yılları arasında sürdürülen çalışmalarda toplam 300’ün üzerinde savaşa ait olduğu düşünülen metal objelerin bulunduğunu kaydeden Çevik, şöyle konuştu:
”Bu çerçevede sondaj kazı çalışmalarında 300’ün üzerinde metal obje tespit ettik. Bunların tamamı Ahlat Müzesi denetiminde ve buraya teslim edildi. Bunların içerisinde 100’ün üzerinden ok uçu, mızrak uçu, kılıç parçaları ve nal çivileri gibi pek çok savaşa ait olduğunu düşündüğümüz objeler var. 2020 ve 2021 yılı çalışmalarımız bu anlamda savaşa ait olduğunu düşündüğümüz objelere ilişkin önemli ciddi sonuçlar verdi. Aynı zamanda savaşın insan kayıplarına ilişkin bir çalışmada yürütüyoruz. Selçuklu şehitlerimizi hem Bizans kayıplarını bu alanda nerelerde gömülmüş olabileceğine ilişkin savaş alanın tespitinde son derece önemli. Dijital arkeloji ve her türlü jeofizik uygulamalarını bölgede uygulayarak bunlara ulaşmaya çalışıyoruz.Bu çerçevede 2020 ve 2021 yılında ’Gribodo’ adı verilen Malazgirt merkezinin 13 km doğusunda ’Örenşar’ köyünün sırtındaki alanda yaptığımız çalışmada 14’üncü yüzyıla kadar sonuç verdi” dedi.
’AÇILAN MEZARLAR 14’ÜNCÜ YÜZYILA KADAR İNDİ’
Afşin Mahallesi’nde geçen yıl yapılan kaçak kazı çalışmalarından alınan kemik örneklerinin karbon 14 testinde 11’nci yüzyıla ait olması kazı ekibini bu bölgede kazı çalışması yapılmasına yönlendirdiğini sözlerine ekleyen Çevik şöyle devam etti:
”Burası bir mezar alanı ve 50’nin üzerinde mezar var. Bu mezarlar içerisinden 9 tanesini açtık ve bunlar içerisinde karbon-14 testi sonucuna göre 14’üncü yüzyıla kadar indi. Şu an içinde bulunduğumuz Malazgirt merkez Afşin Mahallesi’ndeyiz. Malazgirt merkeze yaklaşık 7 kilometre güneydoğusundaki eski ’Kıfri’ köyü burası. Bu alanda yürüttüğümüz sondaj surveryinde yüzeysel araştırmasında burada da çok geniş büyük bir Müslüman mezarı görünümlü olan doğu batı Müslüman mezarı izlenimi veren bir alan. Eski bir Hristiyan köyü burası. Böyle bir yerde bu kadar çok Müslüman mezarının varlığı dikkat çekiciydi. Burası Malazgirt’te en yakın ve bütün platoya en hakim nokta. Yanında da bir akarsu geçmesi savaştaki akarsuya ilişkin kayıtlarıda lokalizasyonsal açıdan da bizim için önemliydi. Şu an içinde bulunduğumuz alanda yüzlerce mezar var. Geçen yıl kaçak kazı ile elde ettiğimiz mezarın 11’inci yüzyıl sonucu vermesi sebebiyle oradan başlayarak alanın sınırlarını anlaşmak adına 4 geniş bölgede antropolog ve arkeolog arkadaşlarımız uzmanlarımız kazıları yürüttü. 15’e yakın mezar bu anlamda çıkarıldı. Definler tarihimizle, Malazgirt’le bu süreçte ne kadar ilgili önümüzdeki çalışmalarla bunu netleştireceğiz.”
Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Ali Metin Büyükkara ve ekibi tarafından açılan mezar kazılarında çıkan kemikler Hacettepe Üniversitesi laboratuvarlarında karbon 14 testine tabi tutulacak. Yapılan kazı çalışamalarını yerinde inceleyen ilçe Kaymakamı Yiğit Yaşar Demirer, yürütülen çalışmalar hakkında proje yöneticisi Prof. Dr. Adnan Çevik’den bilgi aldı.