Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu Rosatom’un yakıt şirketi TVEL A.Ş.’de, Bilim ve Teknik Kurulu, ”Nükleer ve Radyasyon Açısından Tehlikeli Tesislerin Hizmetten Çıkarılması için Teknolojilerin Geliştirilmesi” konulu bir toplantı düzenledi. Yapılan Ar-Ge çalışmalarının sonuçlarının değerlendirildiği toplantıda, 2022-2023 yıllarında hayata geçirilmesi planlanan projeler değerlendirildi.
Ar-Ge çalışmaları, Tomsk bölgesinde yer alan Seversk kentindeki Sibirya Kimyasal Kombine A.Ş (SCC), Moskova’daki Bochvar Yüksek Teknoloji Bilimsel İnorganik Araştırmalar Enstitüsü (VNIINM) ve Kaluga bölgesinde yer alan Obninsk kentindeki ”Rusya Federasyonu Devlet Bilim Merkezi Fizik ve Elektrik Mühendisliği Enstitüsü” (SSC RF-IPPE) uzmanları tarafından yapıldı.
2019’dan bu yana TVEL A.Ş., Rosatom’un Hizmetten Çıkarma alanındaki endüstri entegratörlüğünü yürütüyor. Entegratör, endüstri yetkinliklerini ve referanslarını birleştiriyor ve dijital ve otomatik çözümler de dahil olmak üzere yeni teknolojilerin geliştirilmesini ve uygulanmasını koordine ediyor.
Toplantıda sunulan yenilikler, tesislerin devreden çıkarılmasına yönelik çalışmaların uzaktan gerçekleştirilmesini sağlayacak ve operatörlerin maruz kaldığı radyasyonu azaltacak. Bu tür teknolojilerin kullanımı, güvenliği artırarak işin daha verimli şekilde yürütülmesine ve sonrasında uygulama maliyetlerinin önemli ölçüde azaltılmasına olanak verecek.
Bina yapılarının uzaktan kuru dekontaminasyonu için yine SCC tarafından geliştirilen bir sistem, işlemlerin mekanizmadan belirli bir mesafeden yapılmasını sağlıyor. Ekonomik değerlendirmeye göre, söz konusu dekontaminasyon yöntemleri, beton yüzeylerin parçalanması için gereken manuel çalışmaya kıyasla başlangıç maliyetinde iki kat ve el aletleriyle (kaya matkabı veya kırma makineleri) çalışmaya kıyasla dört kat azalma olduğunu gösteriyor. Operatör 2-3 metre mesafede çalışıyor ve boruların işleyişini düzenliyor. Sistem, geniş yüzeylerde kullanıma uygun olma özelliği taşıyor. Ayrıca, uzaktan çalışmaya olanak vererek ve toz oluşumunu engelleyerek iki büyük soruna çözüm de teşkil ediyor.
SSC RF-IPPE tarafından geliştirilen, ulaşılması zor yerlerde gama radyasyonunun doz oranını ölçmek için kullanılan fiber optik sistem de sensör seviyesinde beta ve gama radyasyonunu kaydediyor. Nötron radyasyonuna dayanıklı olan sistem yüksek radyoaktif alanlarda çalışabiliyor. Sistem, gama ve beta alanlarının nicel analizi için de kullanılabiliyor. Gelecekte, hızlı nötron reaktörlerinde yakıt ikmali mekanizmasında nükleer yakıtın gama aktivitesini izlemek amacıyla bir yöntem geliştirmek için bu teknolojiyi kullanmak mümkün olacak.
VNIINM’den bilim adamları, homojen olmayan atık paketlerindeki bölünebilir nüklidlerin içeriğini incelemek için bir teknoloji geliştirmek ve bu teknolojiye dayalı bir kurulum oluşturmak amacıyla da bir proje önerdiler. Proje, atıkların kabul ve nükleer güvenlik kriterlerine uyup uymadığının takibi için gereken süreyi kısaltmayı ve maliyeti düşürmeyi sağlayacak. Ar-Ge çalışmalarının sonuçları, nükleer işletmelerde pratik uygulamalara dönüşüyor. Konunun uygunluğuna karar veren Bilim ve Teknik Kurulu uzmanları teknolojinin nasıl geliştirilebileceğine dair önerilerini de paylaştılar.
TVEL Hizmetten Çıkarma Programları Direktörü Vadim Sukhikh konuya ilişkin olarak şunları söyledi: ”Bir müşteri olarak TVEL, iki faktörü göz önünde bulundurarak bu projeleri finanse etmeyi sürdürmeye hazır. Bu faktörlerden ilki, teknolojinin farklı nükleer tesislerde tekrarlanabilmesinin gerekmesi. İkincisi, teknoloji yabancı ekipman tedarikçilerinden bağımsız şekilde geliştirilmesi.”