SALT, İsveç jimnastiğinin Türkiye’nin beden eğitimi sistemindeki yerini inceleyen ”Uygun Adım Marş!” sergisini Google Arts & Culture sunumuyla çevrimiçi erişime açıyor.
SALT, Maria Andersson ve Nancy Atakan’ın 2019’da SALT Beyoğlu’nda gerçekleştirilen Uygun Adım Marş! sergisinden bir seçkiyi, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı paralelinde Google Arts & Culture üzerinden çevrimiçi olarak sunuyor.
Sunumda, 20. yüzyıl başında İsveç jimnastiğinin, modernleşme sürecindeki Türkiye’nin beden eğitimi sistemine nasıl temel oluşturduğunu inceleyen Andersson ile Atakan’ın çizim, fotoğraf, video ve kumaş işleri yer alıyor. Serginin içeriğinden derlenen çevrimiçi sunum, sanatçıların görsel anlatımları üzerinden Türkiye’de beden eğitimi ve olimpizmin öncüsü Selim Sırrı Tarcan ile onun izinden giden kızları Selma ve Azade’nin hikâyesine odaklanıyor.
Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun mezunu bir asker olan ve spora büyük ilgi duyan Tarcan (1874-1957), II. Meşrutiyet’te siyasi olaylara karışmasından ötürü 1909’da bir yıllığına yurt dışı görevine atandı. Bu zorunlu seyahati, spor yazarlığı ve öğretmenliği merakını geliştirme imkânı olarak gören Tarcan İsveç’e gönderilmeyi talep etti. Pehr Henrik Ling’in 1813’te Stockholm’de kurduğu Gymnastiska Centralinstitutet’te [Kraliyet Jimnastik Merkez Enstitüsü] eğitim aldığı dönemde estetik, tıbbi, askerî ve eğitsel niteliklere sahip Ling jimnastik sistemine yoğunlaştı. İstanbul’a döndüğünde, süregelen reformlar kapsamında bir beden eğitimi sistemi hazırlamakla görevlendirilen Tarcan, toplumsal yapıyı güçlendirme, sağlıklı ve kudretli kuşaklar yetiştirme hedefiyle hem erkek hem de kadın öğretmenlerle çalışmalara başladı. Cumhuriyet Türkiye’sinin gelişiminde büyük önem arz edecek bu ülküler, ilk kez 1916’da Kadıköy’de düzenlenen İdman Bayramı’yla hayat buldu. İsveçli besteci Felix Körling’in Tre trallande jäntor [Şakıyan Üç Genç Kız] adlı halk şarkısına 1916’da yazdırdığı Türkçe sözlerle Gençlik Marşı ortaya çıktı.
Gençlere bir jimnastik felsefesinin yanı sıra bayramlarda eşlik edebilecekleri bir marş kazandıran Tarcan’ın büyük kızı Selma (Mimaroğlu) modern dans, küçük kızı Azade (Kent) ise terapötik jimnastik alanında öncü isimler oldu. Onların başarılarından yola çıkarak, Türkiye’de beden eğitiminin kurulmasının kadınların özgürleşmesi yolundaki etkilerine de vurgu yapan Uygun Adım Marş!, Google Arts & Culture’da incelenebilir.