İzmir Sosyal Güvenlik İl Müdürü Yavuz Kurt, sahte sigortalılığın umut tacirliği olduğunu ve telafisi güç mağduriyetler doğurduğunu belirterek, gerçekte var olmayan hayali şirketler üzerinden sigortalı bildirimlerinde bulunulduğunu ya da faaliyette olduğu halde fiilen işyerinde çalışmayan kişilerin sigortalı bildirimlerinin yapıldığını, bu sorunu ortadan kaldırarak, adil ve hakkaniyetli bir sosyal güvenlik sistemini temin etmeyi amaçladıklarını ifade etti.
Yapılan denetimlerle bir yılda 106 bin sahte sigortalı tespit edildi
Yavuz Kurt açıklamasında, geçtiğimiz yıl Türkiye çapında sosyal güvenlik denetmenlerince yapılan denetimlerde 3 bin 230 işyerinin sahte olduğunun ve bu işyerlerinden SGK’ya 106 bin 180 kişinin sahte sigortalı olarak bildiriminin yapıldığının ve 36 bin 82 kişinin de kayıt dışı çalıştığının tespit edildiğini söyledi. İzmir’de ise 2021 yılında 483 sahte işyerinin ve bu işyerlerinden 39 bin 878 kişinin sahte sigortalı olarak bildirildiğinin tespit edildiğini belirten Kurti, “İzmir’de bu yıl gerçekleştirdiğimiz denetimlerde, 2022 Ağustos ayına kadar 278 sahte işyeri ve 15 bin 725 sahte sigortalı tespit ederek haklarında yasal işlem yaptık.” dedi.
Sahte sigortalılık nedir?
Bir işyerinde çalışan kişilerin sigortalı olabilmesinde en önemli unsurun işçi ile işveren arasında bir hizmet akdinin olması ve bunun gereği olarak da bu işyerinde fiilen çalışmak olduğunu ifade eden il müdürü Kurt “Bir kişinin SGK’ya sadece bildiriminin yapılması ve işverence primlerinin ödenmesi o kişinin sigortalı sayılması için yeterli olmamaktadır. Sahte sigortalılık bir kişinin işyerinde hizmet sözleşmesine tabi olarak gerçekte çalışmadığı halde, yalnızca kayıt ve belge üstünde sigortalı gösterilme işlemidir. Çalışma hayatının içinde ve bazı sosyal medya platformlarında, zaman zaman kişilerin fiilen bir işyerinde çalışmadıkları halde sigortalı bildirimlerinin yapılabileceği yönünde girişim ve paylaşımlarda bulunulduğu ve bu amaçla vatandaşlarımızdan para talep edildiği gözlemlenmektedir. Sahte sigortalı ve sahte işyeri bildirimlerinde yaşanabilecek mağduriyetler, olumsuzluklar, cezai müeyyideler ve yargı organları nezdinde yürütülecek işlemler nedeniyle vatandaşlarımızı bu konuda duyarlı ve dikkatli olmaya davet ediyoruz” dedi.
Sahte sigortalılığa başvurma nedenleri
Sahte sigortalılık yoluna başvuran kişiler genel olarak yasaların sağlamış olduğu haklardan en kısa sürede faydalanma amacı gütmektedirler. SGK tarafından sağlanan gelir ve aylıklar ile ödeneklerden yararlanabilme, emeklilik için prim gün sayısını tamamlayabilme, memurların eş durumu tayini için eşin sahte sigortalı bildiriminin yapılması gibi çeşitli nedenler kişileri bu yola sevk etmektedir. Bu nedenler sonucunda kişiler genellikle bir tanıdıklarına müracaat ederek onların yanında çalışıyormuş gibi kendilerini sigortalı göstermesini istemekte ya da bu işi meslek edinen dolandırıcıların ağına düşerek, belli bir miktar ücret karşılığında kendilerini bir işyerinde sigortalı olarak göstermelerini istemektedirler.
Sahte işyerlerine dikkat edilmeli
Sahte sigortalı bildirimlerinde özellikle sahte işyerlerinin kullanıldığını belirten Yavuz Kurt, sahte işyerinin, gerçekte hiç var olmadığı halde, kurulmuş, faaliyete başlamış ve sigortalı çalıştırılmaya başlanmış gibi SGK’ya İşyeri Bildirgesi ile bildirilen ve işyeri tescili yapılan yerler olduğunu söyledi. Kurt, "Sahte işyeri, yukarıda belirttiğim şekilde en baştan sahte niteliği taşıyabildiği gibi, bazı durumlarda da gerçek bir işyerinin bir süre faaliyette bulunup kapanmasından veya devredilmesinden sonra, kuruma gerekli bildirimlerin yapılmayarak sigortalı bildiriminde bulunulmaya devam edilmesi şeklinde de görülebilmektedir." ifadelerini kullandı.
Bu işyerlerini risk odaklı bir anlayışla takip ediyoruz
Sahte sigortalılıktan sağlanan haksız kazançtan yalnızca ilgili kişilerin faydalanmadığını belirten Yavuz Kurt, şöyle devam etti: "Kişinin vefatı halinde hak sahiplerine de haksız olarak dul ya da yetim aylığı bağlanarak sağlık yardımlarından faydalandırılmakta olup işverenlerimizde çeşitli destek ve teşviklerden faydalanmak için bu yola başvurabilmektedir. Bu nedenle sosyal güvenlik harcamalarının ve sosyal güvenlik açığının artmasına neden olan sahte sigortalılık Kurumumuzca sıkı bir şekilde denetlenmektedir. Sahte sigortalı bildiriminde bulunulduğunun tespiti için risk odaklı analizler yapılıyor. Prim borçlarının ödenmemesi veya cüzi tutarda ödenmesi, gönderilen tebligatların alınmaması, sigortalı sayısında dikkat çekici artışların olması, işyerinin büyüklüğüne oranla çok fazla sayıda sigortalının bildirilmesi gibi birçok parametreyi takip ederek denetimler yapılmaktadır.
Sahte sigortalılığın bedeli çok ağır
Yaptığımız analiz ve denetimler sonucunda kişilerin sahte olduğu tespit edilen hizmetlerinin iptali sonrasında aylık şartları ortadan kalkmış ise emekli aylıkları iptal edilerek, yersiz ödendiği anlaşılan aylıklar yasal faizi ile tahsil ediliyor. Yine sahte hizmetlerin iptali sonrasında yararlanma koşullarının kaybedilmesi halinde; ödenen rapor paraları, emzirme ödenekleri gibi her türlü gelir için borç takibi yapılıyor. Diğer Kanunlara göre sağlanan yardımlar örneğin işsizlik sigortasından sağlanan yardımlar hakkında işlem yapılması için Çalışma ve İş Kurumuna bilgi veriliyor. Bu kişilerin kendileri veya bakmakla yükümlü oldukları kişiler için yapılan hastane, eczane, medikal malzeme gibi sağlık giderleri hakkında yasal takibat başlatılıyor."
İlgililer hakkında suç duyurusunda bulunuyoruz
Gerçeğe aykırı belge düzenlenmesi ve SGK’nın sahte sigortalı bildirimi yoluyla zarara uğratılmış olması gerekçesiyle, kasıtlı ve kusurlu davranışları olan sorumlular hakkında, Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulduğunu kaydeden Kurt, çalışanların sahte sigortalı olup olmadıklarını nasıl anlayacakları hakkında bilgi verdi. Kurt, "Sigortalılarımızın Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerimizden veya e-Devlet üzerinden aldıkları Tescil ve Hizmet Dökümünün sol tarafında, denetimlerimiz sonucunda sahte olduğu tespit edilen çalışmalar (S) kodu ile işaretli olarak yer almaktadır. Ayrıca sigortalılarımız E-devlet üzerinden hizmet dökümlerini kontrol ettiklerinde sigortalı bildirimlerinin yapıldığı işyerlerinin sicil numarası ve unvanlarını görebilirler ve fiili olarak çalıştıkları işyerinden bildirilip bildirilmediklerini anlayabilirler. Fiilen çalıştıkları işyeri dışında farklı bir işyerinden sigortalı olarak bildirildiğini tespit eden sigortalılarımız “ALO 170 Çalışma Hayatı İletişim Merkezini” arayarak ihbarda bulunabilirler." dedi.
Sahte sigortalılık yerine isteğe bağlı sigorta
Sahte sigortalılığın özellikle emekli olmak için eksik olan prim günlerini tamamlamak isteyen kişiler tarafından yapıldığını belirten İzmir Sosyal Güvenlik İl Müdürü Yavuz Kurt, telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğuran sahte sigortalılık yerine emekli olarak geleceğini güvence altına almak isteyen kişilerin isteğe bağlı sigorta kapsamında prim ödeyerek emekli olabileceklerini ifade etti.
Denetimler kararlılıkla sürdürülecek
Kurt, "Sahte sigortalılık tıpkı kayıt dışı istihdam gibi kurumumuzun temel mücadele alanlarından birisi. Sigortalılarımızın hak ve hukukunu gözetmeye, hazinenin her bir kuruşunu kıskançlıkla muhafaza etmeye memuruz. Bu şuurla müfettişlerimiz ve sosyal güvenlik denetmenlerimiz marifetiyle, kayıt dışı istihdamla olduğu gibi bu alanda da sürekli denetim faaliyetlerimiz kararlılıkla devam edecek." şeklinde sözlerini tamamladı.