Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun, zekânın daha işlevsel hale gelmesini sağlayan en önemli özelliğin kaliteli ve nitelikli eğitim olduğunu belirterek stresin zekânın gelişimini olumsuz etkilediğini söyledi
Zekâ, birçok farklı tanımı olan hatta tanımına her gün de yenisi eklenen soyut, karmaşık bir kavram… Peki, zekâ testleri ne ifade ediyor? Zekâ geliştirilebilir mi? Daha işlevsel nasıl kullanılabilir? Zekâ gelişimini olumsuz etkileyen faktörler neler?
“Zekâ, Çok Boyutlu Bir Kavram”
Zekânın çok boyutlu bir kavram olduğunu, kalıtımsal, çevresel, sosyo-kültürel yönü olduğunu söyleyen Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun, “Zekâ, son 40-50 yıldır eğitim bilimleri alanında akıl yürütme becerisi, uyum sağlama becerisi, muhakeme yeteneği olarak, problemi anlama, değerlendirme ve probleme ilişkin olası çözümleri üretebilme olarak tanımlanıyor” diye konuştu.
“Hangi Performans Göstergesi ile Test Edildiği Önemli”
Coşkun, “Bir sporcunun çok hızlı koşabilmesi de hem bilişsel hem fiziksel kapasitesini aynı anda doğru şekilde kullanmasını gerektirdiği için bir zekâ performansıdır. Ama eğer ben bir koşu yarışması yapmıyorsam matematik sınavına sokuyorsam sporcuyu ve o başarısız oluyorsa zeki değildir diyemem sadece o performans göstergesinde eksiktir diyebilirim” örneğini verdi.
Zekâyı Daha İşlevsel Nasıl Kullanabiliriz?
Doç. Dr. Yelkin Diker Coşkun, zekânın daha işlevsel hale gelmesini sağlayan en temel özelliğin kaliteli ve nitelikli eğitim olduğunu belirtti. Zekâ ile eğitim arasındaki ilişkinin doğrusal olduğunu, zeki insanların eğitimde başarılı olabildiğine, eğitimli insanların ise zekâ kapasitelerini daha fazla geliştirebildiklerine dikkat çekti.
Coşkun zekânın gelişiminde diğer tüm bilişsel becerileri besleyen temel beceri olan dil kullanımının önemine de dikkat çekti. Erken yaşlardan itibaren okuma ve etkin dinleme becerisi kazandırılmasının dil becerisini dolayısıyla bilişsel performansı olumlu desteklediğini açıkladı.
“Stres, Zekâ Gelişimini Olumsuz Etkiliyor”
Ebeveynlerin ve eğitimcilerin zekâyı geliştirme sürecinde dikkat etmesi gereken etmenlerin başında stresin olduğunu vurgulayan Coşkun, belli bir düzeyde kaygının hedefin gerçekleştirilmesinde etkili olabildiğini ancak fazla stresin zekâ gelişimini olumsuz etkilediği bilgisini de verdi. Coşkun, “Stres seviyesi arttıkça kişi artık o bilişsel görevleri performansı göstermede sorun yaşamaya, dikkat dağınıklığı göstermeye başlar ve algılama hızı düşer” dedi.