Burdur’un Gölhisar ilçesi Kibyra Antik Kenti’nde tamamen yıkık halde bulunan Yuvarlak Planlı Çeşmesi, 2022 Ağustos ayında başlatılan restorasyon çalışmaları sonucu ayağa kaldırıldı. Kibyra Kazı Başkanı Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru ve kazı ekibi tarafından ayağa kaldırılan çeşme, Türkiye’de yuvarlak yapı şekliyle tek olmasının yanında, doğal kaynaktan beslenecek suyu ile içilebilir ilk tarihi kent çeşmesi olarak kayıtlara geçecek.
Yapılan çalışmalar hakkında genel bilgiler aktaran Kibyra Kazı Başkanı Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru, "Bu çeşmenin yapısı bizim için çok önemliydi. Çünkü yuvarlak bir mimariye sahipti. Bu özelliğiyle bu plana sahip Türkiye’de bilinen tek antik çeşme" dedi. Kibyra 2016 yılı kazı çalışmaları sonucunda Agora’nın III. Teras düzlüğünün merkezinde konumlanan yuvarlak planlı çeşme yapısı açığa çıkarıldığını aktaran Özdüoğru, "Kazı çalışmalarından elde edilen bulgular, yapının kent içindeki konumu ve mimari parçalarının stili çeşme yapısının MS 23 yılı depremi sonrasında inşa edildiğini gösteriyor. İlk inşa döneminin ardından çeşme yapısı, çeşitli dönemlerde yapılan ekleme ve değişikliklerle oldukça uzun bir süre, kentte gösterişli bir su anıtı olarak hem kentin görselliğini arttırmış hem de su ihtiyacını karşılamıştır" diye konuştu.
"Çeşme, aynı işleviyle Erken Bizans Çağı’nda kullanılmıştır"
Yapının, üç farklı kullanım evresine sahip olduğunu belirten Doç. Dr. Özüdoğru, "Sütunlar, kabartmalı frizler ve heykellerle süslenmiş olan çeşme yapısı, merkezinde blok örgü ile oluşturulmuş ve orta noktasına su sisteminin döşendiği yuvarlak gövde ve bunu çevreleyen, biri içte biri dışta olmak üzere daire formlu iki havuzdan müteşekkildi ve blok örgü merkezdeki yuvarlak gövde sütunlarla taşınan konik bir çatıyla kapatılmıştı. Çeşme yapısı MS 23 yılı depremi sonrası kentin yeniden inşası sırasında yapılmış olup, bu ilk kullanım evresinde merkezinden su sisteminin geçtiği yuvarlak gövde ve tek havuzdan oluşmaktaydı. Muhtemel MS II. yüzyılın son çeyreğinde ikinci bir havuz eklenmiştir. Çeşmenin çatısının MS 417 depreminde çöktüğü ve büyük oranda zarar gördüğü anlaşılmış olsa da elimizdeki arkeolojik veriler, yapının bazı tadilatlar sonucunda yine aynı işleviyle Erken Bizans Çağı’nda da ihtimalle MS VII. yüzyıl sonlarına kadar kullanıldığını göstermiştir" ifadelerini kullandı.
Orijinal işleviyle kullanımının 2023 yılı Mayıs ayında başlatılması hedefleniyor
Özüdoğru, 2016 yılı kazıları sonucunda temel seviyesine dek yıkılmış olarak ortaya çıkarılan çeşme yapısında 2022 yılının Ağustos ayında restorasyon çalışması başladığını belirterek, "Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun onayıyla; Burdur Valiliği ana sponsorluğunda ve Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü ile Türk Tarih Kurumunun sağladığı desteklerle 2022 yılının Ağustos ayında restorasyon çalışmaları başlatılmıştır. Öncelikle yapılan belgeleme çalışmaları sonucunda, çeşme yapısının üst kısmında taç şeklinde yapıyı tamamlayan konik çatısının bir kısmı haricinde toplam 168 orijinal mimari eleman kullanılarak restorasyonu tamamlanmıştır. Günümüze ulaşmayan ve eksik olan 24 mimari eleman ise imitasyon olarak üretilmiş ve yapının bütünlenmesi sağlanmıştır. 2022 yılının Ağustos ayında başlayan restorasyon çalışmaları 21 Aralık itibarıyla tamamlanmış ve bu görkemli çeşme yapısı ayağa kaldırılmıştır. Yapının su giriş çıkışına yönelik bağlantıları da tamamlanmıştır. Bu konuda tek eksik yapıya bir su hattının döşenerek günümüzde halen kullanılan antik kaynaktan su temininin sağlanmasıdır. Su hattının oluşturulmasına yönelik projenin, bu görkemli yapının orijinal işleviyle kullanımının 2023 yılı mayıs ayında başlatılması hedeflenmektedir" şeklinde konuştu.