Türkiye’nin akciğer kanseri risk haritası oluşturuldu

Yaklaşık 40 bin kişiden elde edilen verilere göre, en fazla 18 - 49 yaş grubundaki kişiler ve her iki katılımcıdan biri sigara içiyor. Akciğer hastalığı erkeklerde daha fazla görülüyor. Ayrıca kronik obstrüktif akciğer hastalığının (KOAH) cinsiyete göre dağılımında ise erkek ve kadın oranları birbirine yakın çıktı.

Dünya genelinde kanser hastalıkları arasında ilk sıralarda yer alan akciğer kanserinin başlangıç evresinde ortaya çıkan belirti ve bulguları çoğunlukla fark edilmiyor. Özellikle sigara kullanan kişilerde öksürük gibi önemli belirtiler de büyük oranda dikkate alınmadığından bu durum akciğer kanserinin çok geç evrelerde fark edilmesine neden oluyor ve tedavi sürecini oldukça zorlaştırıyor. Bu gerçekten yola çıkan Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD), AstraZeneca Türkiye’nin desteği ile 2020 yılında ‘Akciğerimizi Okuyoruz’ internet platformunu, akciğer kanseri risk faktörleri hakkında toplumu bilgilendirmek amacıyla hayata geçirdi.  

Platform üzerinden bugüne kadar yaklaşık 40 bin kişiden elde edilen ve akciğer kanserinde erken teşhis konusunda toplumda farkındalık yaratacak veriler; Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Murat Dinçer, Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Özlem Sönmez, Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gül Ergör ve AstraZeneca Türkiye Ülke Başkanı Ecz. Serkan Barış’ın katılımları ile 16 Kasım’da düzenlenen basın toplantısında kamuoyu ile paylaşıldı.

81 İLİN TAMAMINDAN KATILIM SAĞLANDI

‘Akciğerimizi Okuyoruz’ internet platformu üzerinden Türkiye genelinde 81 ilde yaşayan 38 bin 623 kişiden anonim şekilde elde edilen verilere göre katılımcıların yüzde 63,4’ü erkeklerden, yüzde 36,6’sı ise kadınlardan oluştu. Katılımcıların yüzde 52,5’ini 30 – 49 yaş arası kişiler oluştururken bu grubu sırasıyla yüzde 31,5 ile 50 – 69 yaş arası, yüzde 13 ile 18 - 29 yaş arası ve yüzde 3 ile 70 yaş üzeri kişiler takip etti. Katılımcıların yaşadığı illere göre dağılımda ilk sırada yüzde 24,6 ile İstanbul yer aldı. Ankara yüzde 10,8 ile ikinci olurken İzmir yüzde 9,4 ile üçüncü oldu.

AKCİĞER HASTALIĞI ERKEKLERDE DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR

Platform üzerinden bilgilerini paylaşanların yüzde 6,3’ü kronik obstrüktif akciğer hastası (KOAH) ve yüzde 0,8’i akciğer kanseri hastası olduklarını söyledi.  Akciğer kanseri varlığının cinsiyete göre dağılımında katılımcı erkeklerin yüzde 1’i akciğer kanser hastası olduklarını ifade ederken kadınların yüzde 0,6’sı akciğer kanseri hastası olduklarını söyledi. KOAH varlığının cinsiyete göre dağılımında ise erkek ve kadın oranları birbirine yakın çıktı. Buna göre erkeklerin yüzde 6,5’i kadınların ise yüzde 6,3’ü KOAH hastası olduklarını belirtti.

70 YAŞ ÜZERİ KİŞİLER İLK SIRADA

Yaş gruplarına göre akciğer kanseri varlığında yüzde 3,6 ile 70 yaş üzeri kişiler ilk sırada. Bunu yüzde 1,4 ile 50 – 69 yaş arası, yüzde 0,4 ile 30 – 49 yaş arası ve yüzde 0,7 ile 18 – 29 yaş arası kişiler izledi. KOAH’ın ise en çok yüzde 19,5 ile 70 yaş üzeri kişilerde görüldüğü ortaya çıktı. Bunu yüzde 11,3 ile 50 – 69 yaş arası, yüzde 3,5 ile 30 – 49 yaş arası ve yüzde 2,2 ile 18 – 29 yaş arası kişiler takip etti. Katılımcılarda hastalık öyküsüne bakıldığında ise her dört kişiden biri (yüzde 25,3) ailede akciğer kanseri olduğunu belirtti.

ERKEKLERDE SİGARA İÇENLERİN ORANI DAHA FAZLA

Neredeyse her iki kişiden biri (yüzde 48,4) sigara içtiğini belirtirken içmeyenlerin oranı yüzde 26,5 oldu. Sigarayı bıraktığını söyleyenlerin oranı ise yüzde 18,2. Erkeklerde sigara içtiklerini söyleyenlerin oranı yüzde 51,7 olurken kadınlarda bu oran yüzde 42,8 oldu. Ortaya çıkan bir diğer önemli sonuç ise kadınların erkeklere kıyasla çok daha fazla pasif içici konumda olması. Erkeklerin yüzde 4,8’i pasif içici olduğunu ifade ederken kadınlarda bu oran yüzde 10,3’e çıkıyor.

SİGARAYI BIRAKMADAN ÖNCE İÇME SÜRESİ ORTALAMA 20 YIL

Halen sigara içenlerin içme süresini de ortaya çıkaran sonuçlara göre katılımcıların yüzde 31,3’ü 20 – 29 yıldır sigara içtiğini söyledi. Yüzde 26,8’i 10 – 19 yıl, yüzde 16,7’si 30 – 39 yıl, yüzde 14,6’sı ise 1 – 9 yıl sigara içtiklerini belirtti. 40 yıldan fazla süre sigara içtiklerini söyleyenlerin oranı ise yüzde 10,6. Katılımcıların yüzde 80,1’i günde 1 – 20, yüzde 18,3’ü ise 21 – 40 adet sigara içtiğini söylerken toplam sonuçlara göre günde ortalama 15 sigara içiliyor. Sigarayı bırakanlarda ortalama bırakma süresi 5 yıl oldu. Bırakmadan önce içme süresi ortalama 20 yıl.

HAVA KİRLİLİĞİ DE RİSK FAKTÖRLERİNİN BAŞINDA GELİYOR

Verilere göre sigara haricinde akciğer kanseri hastalığına neden olabilecek çeşitli risklere maruz kalım durumunda ilk sırada yüzde 7,1 ile hava kirliliği yer aldı. Bunu sırasıyla yüzde 3,3 ile verem, yüzde 2,9 ile elementler (ağır metaller, petrol ürünleri vb.) ve radyoterapi, yüzde 1,4 ile asbest ve yüzde 0,6 ile radon takip etti.

“İNATÇI GEÇMEYEN ÖKSÜRÜKTE DOKTORA GİTMEK ERKEN TANI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ”

Kansere bağlı ölümlerde akciğer kanserinin ilk sırada yer aldığını belirten Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Murat Dinçer, “Bu durumun nedeni; genellikle geç evrelerde, daha ileri evrelerde tanı koyuluyor olmasıdır. Dolayısıyla akciğer kanseri, hem fazla yakalanılan hem de ölüme gitme olasılığı yüksek olan bir kanser olduğu için toplumda çok ciddi tehditler oluşturan kanser tipidir. Belirtileri arasında ise öksürük, kanlı balgam, öksürükten kan gelmesi vardır. Kilo ve iştahsızlık da bir belirti olabilir. Ama sıkı tütün içicilerinde bu belirtiler, hayatın bir parçası gibi algılanır ve bu kişiler öksürmeye oldukça alışkındırlar. Dolayısıyla hekime gitmekte biraz gecikirler. Yani özellikle tütün kullanıcısıysanız ve geçmeyen öksürüğünüz varsa bu durum mutlaka ciddiye alınmalı ve hekime başvurulmalı” açıklamasını yaptı.

“NEDENİN YÜZDE 90’I SİGARADIR”

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Özlem Sönmez ise şunları söyledi:

“Akciğer kanseri farkındalığını ve erken tanıyı artırmak için buradayız. Bu araştırma ile ülkemizin gerçeklerini de görmüş olduk. Bu araştırma ile sigara içiciliğinin gençler ve kadınlarda da ne kadar yaygın olduğunu görmüş olduk. Akciğer kanserinin nedeninin yüzde 90 fazlası sigaradır.  Hava kirliliği de ikinci sırada yer almaktadır. Bunun için hep beraber mücadele etmemiz lazım. Son 4-5 senedir ülkemizde olan dumansız hava saha uygulamaları bununla oldukça iyi bir gelişme kaydetti. Sigara içmek kendi tercihiniz, kendi sağlığınız için bu tercihi yapıyorsunuz. Ama bunu yaparken sadece kendinize değil,  etrafınızdakilere de zarar veriyorsunuz. Yani bunu çevre katliamından çok farkı yok aslında. Mesela hastalarımız geliyor ‘hiç sigara içmediğini’ söylüyor. Fakat sorguladığımız zaman eşinin günde iki paket sigara içtiğini öğreniyoruz. Sadece akciğer kanseri değil, bunun dışında bunun beraberinde kronik obstrüktif akciğer hastalığı dediğimiz akciğer dokusuna zarar veren hastalık türlerini de beraberinde getiriyor. Bu da ağır solunum yetmezliklerine neden oluyor.”

"KONULAN TANILARIN YARISINDAN ÇOĞU GEÇ TANI”

Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gül Ergör de “2020 yılında GLOBOCAN veri tabanında yayımlanan bilgilere göre Türkiye’de her yıl 41 bin kişiye yeni akciğer kanseri tanısı konuluyor. Bu kişilerin 34 binini erkek 7 binini ise kadınlar oluşturuyor. Türkiye Kanser İstatistikleri 2018 yılı sonuçlarına göre ise akciğer kanseri tanısı alanların yüzde 19’u bölgesel, yüzde 28’i yakın dokulara yayılım (metastaz) ve yüzde 53’ü ise uzak dokulara yayılım (metastaz) yapmış durumdadır. Konulan tanıların maalesef yarısından çoğunun geç tanı olması oldukça üzücü. 2040 yılına kadar yılda 75 bin kişinin akciğer kanseri hastası olacağı tahmin ediliyor” şeklinde konuştu.

"KANSERİ ÖLÜM NEDENİ OLMAKTAN ÇIKARMA HEDEFİYLE İŞ BİRLİKLERİ YAPIYORUZ”

Projeye koşulsuz destek veren AstraZeneca Türkiye’nin Ülke Başkanı Ecz. Serkan Barış, “Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre Türkiye’de kanser ölümlerinin yüzde 18’i akciğer kanseri nedeniyle gerçekleşiyor. Bu gerçek, toplumda akciğer kanseri ile ilgili bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmalarının önemini daha da artırıyor. AstraZeneca olarak biz de dünya çapında 40 yılı aşkın bilgi birikimiz ile tanı, tarama, tedavi ve erken erişim programları olmak üzere her aşamada hastaların yanında olabilmek için iş birlikleri gerçekleştiriyor, projeler geliştiriyor ve paydaşlarımıza destek veriyoruz. Kanseri ölüm nedeni olmaktan çıkarma hedefiyle hocalarımız, derneklerimiz ve bilim dünyası ile iş birliği halinde çalışıyoruz. Bu kapsamda akciğer kanserinde erken teşhis konusunda toplumda farkındalık yaratacak verilerin oluşmasına katkıda bulunan ‘Akciğerimizi Okuyoruz’ platformuna da koşulsuz destek olduk. AstraZeneca olarak sağlığa erişim hedefimiz doğrultusunda bilinçlendirme projelerimiz ile milyonlarca insana ulaşmayı desteklemeye ve toplumda hastalıklar hakkında farkındalık yaratmayı önceliklendirmeye devam edeceğiz” dedi.

Akciğer kanserine sebep olabilecek risk faktörlerini ve bu faktörlerden hangilerine sahip olduğunuzu öğrenebileceğiniz platforma Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) toplum bilgilendirme platformu aracılığıyla https://www.akcigerimiziokuyoruz.com/ adresi üzerinden ulaşabilirsiniz.