HACETTEPE Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği ve Yapay Zeka Mühendisliği öğretim üyesi Doç. Dr. Tunca Doğan ve ekibi, kanser gibi ölümcül hastalıklarda yapay zeka ile kişiye özel tedavi yöntemleri geliştirmek amacıyla çalışma başlattı. Doğan, ’Genetik Kaynaklı Hastalıklara Yapay Zeka Yaklaşımı’ adlı çalışma ile yapay zekanın hastaya özel tedavi önermesini hedeflediklerini söyledi.
Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği ve Yapay Zeka Mühendisliği öğretim üyesi Doç. Dr. Tunca Doğan ve ekibi, 2 yıllık hazırlık sürecinin ardından ’Genetik Kaynaklı Hastalıklara Yapay Zeka Yaklaşımı’ adlı bir çalışma başlattı. Hacettepe Üniversitesi Biyolojik Veri Birimi Laboratuvarı ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Enformatik Enstitüsü Kanser Sistem Biyolojisi Laboratuvarının iş birliğinde yürütülen çalışma ile kanser gibi ölümcül hastalıklarda yapay zeka ile kişiye özel tedavi yöntemleri geliştirilmesi hedefleniyor.
’BU ÇALIŞMA TÜRKİYE’DE İLK’
Doç. Dr. Doğan, son yıllarda gelişen yapay zeka tabanlı teknolojiler sayesinde sağlık konusunda da ilerlemeler kaydedildiğini belirterek, ”Biz de yine benzer bir yaklaşım kullanarak acaba yapay zekayı genlerin ve bunların ürünü olan proteinlerin işlevlerini keşfetmek için kullanabilir miyiz?’ sorusuyla yola çıktık ve böyle bir çalışma gerçekleştirdik. Şu anda bu yapay zeka sistemleri ile bizim insan vücudunun içindeki genleri ve proteinleri doğru şekilde modelleyebildiğimiz ve fonksiyon işlevlerini ortaya çıkarabildiğimiz noktadayız. Bunun bir sonraki aşaması ise bunların direkt olarak yeni tedavilerin keşfedilmesinde; mesela kanserin tedavisinde kişiselleştirilmiş hastaya özel bir tedavinin tamamen sistem tarafından önerilmesi bundan bir sonraki aşama olacak. Bu çalışma Türkiye’de ilk. Bizimle beraber aynı konuyu çalışan bir başka grup yok. Benzer konuyu çalışanlar var. Ama bu dil modellerini bu şekilde uygulayan, fonksiyonları ve işlevleri tahmin edecek şekilde uygulayan ilk biz olduk” dedi.
’NİHAİ HEDEFİMİZ HASTAYA ÖZEL TEDAVİ’
Gelecek yıllarda yapay zeka ile gen tedavisinin kalp ve kanser hastalıklarına çözüm olabileceğini kaydeden Doç. Dr. Doğan, ”Bu büyük bir potansiyel vadediyor. Bunu fark ettikleri için dünyadaki benzer gruplar da bu konu üzerinde çalışıyorlar. Buradaki hedef, tedavisi bugün çok zor olan veya imkansız olan kanserin bazı ölümcül alt tipleri veya kalp hastalıkları gibi hastalıkların tedavisini özellikle kişisel olarak yapmak. Çünkü 2 farklı hasta aynı teşhisi almış olsalar bile moleküler anlamda vücutlarında farklı özellikler var ve bu durum da aldıkları tedavinin etkili olup olmamasını çok etkiliyor. Bunun için de her hastaya özel bir tedavi uygulanması gerekiyor. Fakat hekimlerin de her hastayı tek tek incelemesi mümkün değil. Bundan dolayı biz de bunu yapay zekaya yaptırıp onun hastaya ait kişisel veriyi işleyip ona özel bir tedavi önermesini istiyoruz. Bizim nihai hedefimiz bu”’ diye konuştu.
’BÜYÜK POTANSİYEL VADETTİĞİNİ GÖRDÜK’
Yapay zeka olarak kullandıkları yaklaşımın doğal ’dil modelleme’ yaklaşımı olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Doğan, şöyle konuştu:
”Bunu örneğin; bankayı aradığımız zaman sizi otomatik olarak yönlendiren bir sistemde ya da dizi-film izlediğiniz bir platformda veya müzik dinlediğiniz yerde ’şu şeyi de sevebilirsiniz’ diyen sistemlerde görebiliyoruz. İşte biz bu modelleme yaklaşımını alıp bunlara genleri verdik ve modele genlerin şifresini çözmesini yaptırmaya çalıştık. Yani genlerin işlevini bu sistemler tahmin edebiliyor mu edemiyor mu bunu görmek istedik ve yaptığımız çalışmanın sonucunda da aslında yüksek verimli olarak bu sistemlerin sağlık sistemlerine, biyolojik veriye uygulanabildiğini bize de büyük potansiyeller vadettiğini gördük. Bir sonraki çalışmanın amacı da şu olabilir; bu sistemi alıp direkt olarak bir hastalığın etkin tedavisini ortaya çıkartmak için kullanılabilir, diye düşünüyoruz. Örneğin, kanserin alt tipleri gibi. Yapay zeka ile bu modellerin geliştirilmesi ve de sağlık verisinin işlenerek sonuçlarının üretilmesi tamamen bilgisayarda yaptığımız bir şey. Fakat bu çalışmaların en son noktası bilgisayar değil. Bizim yaptığımız çalışma sonucunda elde edilen sonuçları önce biyologlar laboratuvarda test ediyorlar ve ardından her şey yolunda giderse bu sefer hekimlerle beraber çalışıyoruz ve bunu klinik araştırmalara dönüştürüyoruz. Orada da her şey yolunda giderse o zaman bu gerçek bir tedaviye dönüşüyor.” (DHA)